Bardzo często rodzice nie wiedzą jak reagować, gdy ich dziecko dłubie w nosie, obgryza paznokcie, ślini bluzkę, chrząka, chrumka, wyrywa sobie włosy. Tego typu zachowania dotyczą ponad 50% dzieci. Dlatego można uznać, że zachowania te są typowe dla wieku dziecięcego. Jednak duża grupa dzieci długo z nich nie wyrasta, traktując je jako sposób regulujący napięcie emocjonalne.

Gdy dziecko dłubie w nosie

Dłubanie w nosie to jeden z najpowszechniejszych nawyków towarzyszących rozwojowi dziecka. I to nie wyłącznie dłubanie, ale zjadanie wydzieliny z niego wyjętej. Skrajna analiza tego zjawiska usprawiedliwia je prozdrowotnym charakterem, wydzielina wyjęta z nosa ma chronić zęby przed bakteriami, które w ten sposób nie mogą osadzać się na szkliwie uzębienia. Co więcej, kozy wzmacniają układ odpornościowy (!).

Jakkolwiek tłumaczenie to brzmi oryginalnie, należy zdawać sobie sprawę, że negatywna ocena tego zjawiska wynika z całego procesu wychowania, norm społecznych i zasad higieny, jakie od dziecka kształtują społeczeństwo. Czy zatem dłubanie w nosie jest złe? Dzieci, które dopiero uczą się norm społecznych, akceptowanych w ich środowisku, zdecydowanie są bliżej swojej cielesności i szybciej reagują na zaspokajanie potrzeb ciała. Osoby dorosłe, które przeszły wszystkie etapy wpajania norm społecznych, próbują wdrażać je u dziecka jak najszybciej i jak najskuteczniej. Im dziecko wolniej je przyswaja tym dorosły podejmuje bardziej radykalne działania.

Dziecko obgryza paznokcie

Bardzo często zarówno dłubanie w nosie jak i obgryzanie paznokci to sposób na rozładowanie napięcia. Rodzice powinni zaakceptować fakt, że emocje osoby dorosłej i dziecka bardzo się od siebie różnią. Huśtawka emocjonalna u dzieci jest znacznie bardziej intensywna niż u dorosłych i szuka ona ujścia różnorodnymi drogami. To dlatego wybuchom złości może towarzyszyć stan euforii czy zadowolenia. Od płaczu bardzo już blisko do śmiechu. Kontrola nad emocjami u dziecka jest znikoma, trzeba lat, by nauczyło się nad nimi panować, a przecież niektórzy mają z tym problem do końca życia. Osoby o harmonijnym rozwoju kontrolę nad emocjami opanowują ok. 20 roku życia.

Jeżeli dziecko uczy się, że obgryzanie paznokci czy dłubanie w nosi przynosi chwilową ulgę emocjom, zaczyna ten rytuał powtarzać. Gdy dziecku wpaja się nieustannie kolejne normy społeczne i tłumaczy, że stosowane przez niego nawyki są nieakceptowalne, w naturalny sposób poszukuje innych sposobów na radzenie sobie z emocjami. Czasem trzeba mu w tym pomóc i powoli uczyć kontrolowania uczuć.

Nawykowe obgryzanie paznokci

Wiele dzieci, ale też osoby dorosłe obgryzają paznokcie w sposób nawykowy. Robią to, na przykład, oglądając telewizję czy czytając książkę. Znane jest zjawisko obgryzania paznokci jako potrzeby stymulacji, po to aby poczuć własne ciało. W takich chwilach dzieci potrzebują pomocy osoby dorosłej i wskazania im innych sposobów na dostymulowanie potrzeb sensorycznych.

Obgryzanie paznokci aż do bólu to już zachowania autoagresywne charakteryzujące się kompulsywnością. Najczęściej stanowią jeden z wielu objawów lękowych. W takich sytuacjach należy dotrzeć do źródła lęku i na tym poziomie świadomości pomagać dziecku w rozwiązaniu jego problemów.